Oświęcim – Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau

Jeśli zapytalibyśmy przeciętnego mieszkańca Polski o to, co jest najbardziej znanym miejscem w Oświęcimiu lub z czym kojarzy się ta nazwa, z pewnością pierwszą odpowiedzią będzie mroczny obóz koncentracyjny. I trudno się temu dziwić, ponieważ cienie II wojny światowej w tej części Małopolski są widoczne nawet po blisko 80 latach od wyzwolenia. Oświęcim to miejsce szczególne na turystycznej mapie Polski, ponieważ zamiast głośnych rozrywek, zobaczymy tutaj kompleks wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, który skłania do naprawdę głębokiej refleksji nad granicami człowieczeństwa oraz efektami nazistowskiej propagandy. Zobaczmy zatem, dlaczego warto wybrać się do Muzeum.

Co warto zwiedzić w Muzeum Auschwitz-Birkenau?

Najlepiej wszystkie jego części, by podczas podążania za przewodnikiem-edukatorem wysłuchać całej historii tego miejsca. Muzeum utworzono w 1947 r. w celu upamiętnienia ofiar hitlerowskiego terroru, systematycznie restaurując budynki i tworząc wystawy. W gmachach bloków nr 4, 5, 6, 7 i 11 prezentowana jest ekspozycja główna o charakterze stałym składająca się z wielu eksponatów, w tym fotografii, sal więziennych i przedmiotów związanych z życiem więźniów i działalnością obozu. Ponadto eksponuje się też stałe wystawy narodowe, które ukazują obóz oraz jego odpowiedniki w innych krajach z perspektywy więźniów różnych narodowości: polskiej (blok 15), izraelskiej (27), romskiej (13), rosyjskiej (14), słowackiej (16), czeskiej (16), węgierskiej (18), francuskiej (20), belgijskiej (20) i holenderskiej (21). Symbolem byłego obozu jest ponura brama wjazdowa z metalowym napisem w jęz. niemieckim „Arbeit Macht Frei” („Praca czyni wolnym”).

W ciągu roku na terenie byłego obozu odbywają się dni upamiętnienia np. 27 stycznia – obchody rocznicy wyzwolenia Auschwitz znane jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, 14 czerwca – Narodowy Dzień Pamięci, marzec lub kwiecień „Marsz Żywych”. Wszystkie wydarzenia przyciągają świadków historii – byłych więźniów, ich potomków, a także przedstawicieli władz oraz delegacje z wielu krajów Europy i świata. W ramach Muzeum działa też Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.

W skład byłego kompleksu obozowego wchodzą Auschwitz I Stammlager oraz Auschwitz II – Birkenau o powierzchni prawie 200 ha, gdzie znajdują się dobrze zachowane obiekty administracyjne, baraki dla więźniów, a także rampy kolejowe, bramy, wieże strażnicze i krematoria. Warto podkreślić, że jest to miejsce kaźni wielu narodów m.in.: Żydów, Polaków, Romów, Rosjan czy Serbów. Szacuje się, że liczba ofiar (mężczyzn, kobiet, dzieci) w zespole niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych i obozu zagłady, działającego w Oświęcimiu i Brzezince w latach 1940-1945 to ok. 1,1 mln ludzi. Obozy to głównie symbol Zagłady Żydów (Holokaustu), ponieważ przebywających tu więźniów zmuszano do ciężkiej pracy, a następnie zabijano w specjalnych komorach, wpuszczając trujący gaz cyklon „B”, by na koniec spalić ich zwłoki w krematoriach.

Muzeum to również zbiór dokumentów, archiwów oraz wstrząsających artefaktów (buty, okulary, stroje więzienne oraz szereg innych przedmiotów codziennego użytku), które już na sam widok budzą grozę i działają na wyobraźnię, przywołując skalę i bezwzględność dokonanego ludobójstwa. Jedną z najstraszniejszych ekspozycji, obok komór i krematoriów, są zachowane kopy włosów, które obcinano więźniom tuż po transporcie kolejowym.

Warto też zwiedzić część Birkenau w Brzezince, gdzie zlokalizowane są baraki, brama wjazdowa, rampa i tory kolejowe oraz Pomnik Ofiar. Jest to Miejsce Pamięci, gdzie odbywają się wspomniane obchody.

Wskazówki dla odwiedzających

Główna siedziba Muzeum Auschwitz-Birkenau mieści się w Oświęcimiu przy ul. Więźniów Oświęcimia 20, w otoczeniu ceglanych budynków i baraków obozowych. Z kolei drugą część kompleksu znajdziemy w pobliskiej miejscowości Brzezinka przy ul. Ofiar Faszyzmu 12 – ok. 2 km na północny zachód od oświęcimskiej siedziby. Do Muzeum dojedziemy własnym samochodem, pozostawiając go na przygotowanym parkingu oraz lokalną komunikacją miejską z dowolnej części miasta, w tym z oświęcimskiego rynku. Warto pamiętać, że główne wejście i wjazd na parking znajduje się od ul. Leszczyńskiej 11. Na terenie i w pobliżu byłego obozu znajdziemy m.in.: placówkę pocztową, bankomat, księgarnię, toalety oraz punkt gastronomiczny. Muzeum Auschwitz jest czynne przez 7 dni w tygodniu od godz. 8 do 14 lub 19 zależnie od pory roku, a wstęp jest darmowy, chyba że zdecydujemy się na 2,5- lub 3,5 godzinne zwiedzanie z przewodnikiem-edukatorem, wtedy za bilet normalny zapłacimy 75 zł, a za ulgowy 65 zł. Należy pamiętać o wcześniejszej rezerwacji internetowej na stronie: https://visit.auschwitz.org/. Co ciekawe w dobie pandemii można także wybrać się na zwiedzanie on-line, gdzie zobaczymy wszystkie najważniejsze obiekty i przestrzenie wraz z opisami. Warto dodać, że nie zaleca się zwiedzania Muzeum dzieciom poniżej 14. roku życia.

Zakwaterowanie w Oświęcimiu

Z uwagi, że miasto to ważny ośrodek turystyki martyrologicznej w skali świata nie brak tutaj hoteli, domków i kwater prywatnych, gdzie można komfortowo przenocować w rozsądnej cenie. Noclegi Oświęcim znajdziemy praktycznie w każdej części miasta oraz jego najbliższej okolicy. Większość z nich jest dostępna przez aplikację online booking Oświęcim, gdzie na wyciągnięcie ręki czeka bogata oferta od lokalnych hoteli i nie tylko.